Rosnąca produkcja i coraz większa dostępność przetworzonej żywności, gwałtowna urbanizacja i zmieniający się styl życia wpływają na zmianę wzorców żywieniowych. Wysoko przetworzona żywność jest coraz bardziej popularna i przystępna cenowo. Ludzie na całym świecie spożywają więcej pokarmów o dużej gęstości energetycznej, które zawierają dużo tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans, cukrów i soli. Sól jest głównym źródłem sodu, a zwiększone spożycie sodu jest związane z nadciśnieniem i zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.
autorka tekstu:
dietetyk kliniczny, mgr Adrianna Bojarczuk
Sód występuje naturalnie w różnych produktach spożywczych, takich jak mleko, mięso i skorupiaki. Jako składnik soli znajduje się w dużych ilościach w żywności przetworzonej, takiej jak gotowe dania, wysoko- przetworzone pieczywo, przetworzone produkty mięsne, fast- foody, a także przetworzone produkty wegańskie, zamienniki mięsa i słone przekąski. Sód jest również zawarty w glutaminianie sodu, stosowanym jako popularny dodatek do żywności.
Co więcej sól jako przyprawa jest również dodawana do żywności podczas gotowania (buliony i kostki rosołowe) lub do doprawiania potraw (sos sojowy, sos rybny i inne sosy gotowe, sól kuchenna, mieszkanki przypraw składające się głównie z soli).
Co mówią rekomendacje?
- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje, aby dorośli spożywali mniej niż 5 g (nieco poniżej łyżeczki) soli dziennie [1].
- W odniesieniu do dzieci WHO zaleca, aby zalecane maksymalne spożycie soli dla dorosłych było dopasowane do dzieci w wieku od 2 do 15 lat w oparciu o ich zapotrzebowanie energetyczne w stosunku do zapotrzebowania dorosłych. To zalecenie dla dzieci nie odnosi się do okresu wyłącznego karmienia piersią (0-6 miesięcy) lub okresu karmienia uzupełniającego z kontynuacją karmienia piersią (6-24 miesięcy).
- Spożywana sól powinna być jodowana, gdyż jod jest niezbędny dla zdrowego rozwoju mózgu u płodu i małego dziecka oraz optymalizacji funkcji umysłowych ogółem.
Spożycie soli w domu można ograniczyć poprzez:
- niedodawanie soli podczas przygotowywania potraw;
- zastąpienie soli ziołami jak bazylia, oregano, majeranek, gorczyca, estragon, szałwia, kolendra, cząber, lubczyk;
- nieposiadanie solniczki na stole;
- ograniczenie spożywania słonych przekąsek;
- rezygnacja z gotowych produktów jak sosy sałatkowe itp.
- wybieranie produktów o niższej zawartości sodu
Prawdy i półprawdy na temat soli
- „W gorący i wilgotny dzień, kiedy się pocisz, potrzebujesz więcej soli w diecie”
NIE, gdyż stosunkowo niewiele soli jest tracone przez pot, więc nie ma potrzeby dodatkowego solenia nawet w gorący i wilgotny dzień- istotne jest, aby pamiętać o optymalnym nawodnieniu. - „Sól morska jest 'lepsza’ od soli produkowanej tylko dlatego, że jest 'naturalna'”.
NIE, gdyż niezależnie od źródła soli, to właśnie sód jest jej głównym składnikiem a domieszkami rodzaje soli różnią się nieznacznie, największą różnicę może stanowić cena - „Sól dodawana podczas gotowania nie jest głównym źródłem spożycia soli”.
NIE, gdyż w wielu krajach, około 80% soli w diecie pochodzi z przetworzonej żywności. - „Żywność nie potrzebuje soli, aby mieć atrakcyjny smak.”
TAK, chociaż potrzeba trochę czasu, aby kubki smakowe danej osoby dostosowały się, ale kiedy już przyzwyczają się do mniejszej ilości soli, jest bardziej prawdopodobne, że człowiek będzie czerpał przyjemność z jedzenia i zauważy szerszy zakres smaków. - „Pokarmy o wysokiej zawartości soli smakują słono”.
NIE ZAWSZE, gdyż niektóre pokarmy o wysokiej zawartości soli nie smakują bardzo słono, ponieważ czasami są one zmieszane z innymi rzeczami, takimi jak cukry, które maskują smak. Ważne jest, aby czytać etykiety żywności, aby dowiedzieć się o poziomie sodu. - „Tylko starzy ludzie muszą się martwić o to, ile soli jedzą:”
NIE, gdyż jedzenie zbyt dużej ilości soli może podnieść ciśnienie krwi w każdym wieku. - „Zmniejszenie ilości soli może być szkodliwe dla mojego zdrowia:”
NIE, gdyż bardzo trudno jest jeść zbyt mało soli, ponieważ istnieje tak wiele codziennych produktów spożywczych zawierających sól.
Bibliografia:
- WHO. Wytyczne: Spożycie sodu dla dorosłych i dzieci, 2012.