Czym zajmuje się gastrolog?
Gastrolog (gastroenterolog) to lekarz trudniący się diagnostyką i leczeniem chorób i dolegliwości związanych z poszczególnymi częściami układu pokarmowego, takimi jak:
- przełyk
- jelito grube
- wątroba
- drogi żółciowe żołądka
- dwunastnica
- jelito cienkie
- trzustka
Kiedy udać się do gastrologa?
Konsultację gastrologiczną warto zaplanować w momencie wystąpienia dolegliwości takich jak:
- bóle żołądka i wzdęcia
- pieczenie w przełyku
- bóle wątroby
- mdłości
- zaparcia lub biegunki
- uczucie pełności
- odbijanie
- problemy z przełykaniem
- utrata apetytu
Konsultacja z lekarzem jest wskazana również, jeśli pacjent zauważy śluz lub krew w stolcu czy nagły, niewyjaśniony spadek wagi.
Leczone choroby
Dyspepsja (niestrawność)
O występowaniu dyspepsji (niestrawności) mówimy, gdy pacjent uskarża się na przewlekłe dolegliwości ze strony układu trawienia. U źródeł niestrawności leżeć mogą inne choroby. Wyróżniamy dyspepsję organiczną i czynnościową. Do jej objawów zaliczamy m.in. nudności, ból brzucha czy odbijanie. Nie są to objawy charakterystyczne, stąd warunkiem postawienia trafnej diagnozy jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z pacjentem.
Zgaga
Zgaga to potoczna nazwa dolegliwości polegającej na występowaniu nieprzyjemnego pieczenia w okolicach przełyku i mostka. Bezpośrednią przyczyną zgagi stanowi refluks żołądkowo-przełykowy, tj. cofanie się soków żołądkowych do przełyku.
Wrzody żołądka i dwunastnicy
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, którą czasem określamy również jako jako wrzody żołądka i dwunastnicy, charakteryzuje się cyklicznym występowaniem trawiennych wrzodów w żołądku lub dwunastnicy.
Mianem wrzodu trawiennego określamy ograniczony ubytek błony śluzowej, któremu towarzyszy naciek zapalny i martwica. Powstają one najczęściej w opuszce dwunastnicy i żołądku, rzadziej z kolei w dolnej części przełyku i pętli dwunastnicy.
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy jest wynikiem zaburzeń równowagi pomiędzy czynnikami drażniącymi (kwas solny, pepsyna) i ochronnymi (prawidłowo ukrwiona pokryta śluzem błona śluzowa).
Choroba refluksowa
Choroba refluksowa to zespół dolegliwości wywołanych zarzucaniem (refluksem) treści żołądkowej do przełyku. Wraz z połkniętym wcześniej pokarmem, do przełyku wraca także wytwarzany w żołądku kwas solny i enzymy trawienne, powodując pieczenie, określane również mianem zgagi.
Zespół jelita drażliwego
Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome – IBS) stanowi mającą charakter czynnościowy przewlekłą chorobę przewodu pokarmowego. Charakteryzuje się ona niemającymi podłoża organicznego lub biochemicznego w zaburzeniami pracy jelit i ich nadreaktywności.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to nazwa przewlekłego procesu zapalnego, obejmującego błonę śluzową odbytu lub jelita grubego. Do jego objawów zaliczamy owrzodzenia ze skłonnością do krwawień i zakażeń.
WZJG skutkuje powstawaniem małych owrzodzeń na wyściółce okrężnicy. Pierwotnym miejscem powstawania zapalenia jest zwykle odbytnica, natomiast rozprzestrzenia się ono „w górę” układu pokarmowego i w konsekwencji może objąć całą okrężnicę.
Konsekwencją stanu zapalnego jest obumieranie komórek na powierzchni wyściółki jelita grubego, co przyczynia się do powstawania wrzodów, powodujących przy wypróżnianiu krwawienie oraz wydzielanie z kałem śluzu oraz ropy.
Choroba Leśniowskiego-Crohna
Choroba Leśniowskiego-Crohna stanowi przewlekłe zapalenie jelit, do symptomów którego zaliczamy dolegliwości takie jak anemia, biegunka, bóle brzucha, niedożywienie i utrata masy ciała. Późnym powikłaniem występującym w jej konsekwencji może być rak jelita grubego. W przypadku Leśniowskiego-Crohna nie ma niestety możliwości zastosowania leczenia przyczynowego. Skuteczna terapia może natomiast doprowadzić do zmniejszenia objawów, czy wręcz ich długotrwałego ustąpienia.
Dowiedz się więcej o nieswoistych chorobach zapalnych jelit
Zakażenie Helicobakter pylori
Helicobacter pylori jest wyposażoną w tzw. witki bakterią Gram-ujemną o helikalnym kształcie, charakteryzującą się ponadprzeciętną ruchliwością i zdolnością do szybkiego przemieszczania.
Jej łatwe namnażanie w środowisku panującym w żołądku związane jest z bytowaniem w warunkach o niskim pH oraz ubogich w tlen.
Wytwarza ona specjalne białka określane jako adhezyny, co ułatwia jej przyleganie do komórek. Cechuje się ona również zdolnością produkcji ureazy, czyli enzymu odpowiedzialnego w naszym ciele za rozkład mocznika do dwutlenku węgla i amoniaku, który z kolei ułatwia przeżycie H. pylori poprzez neutralizowanie kwasu solnego w swym otoczeniu.
Zapalenie błony śluzowej żołądka (łac. gastroenteritis) zwane jest także katarem bądź nieżytem żołądka. Rozróżniamy dwa typy tej dolegliwości – ostrą oraz przewlekłą. Dodatkowo, można mówić o nadżerkowym lub beznadżerkowym zapaleniu żołądka. Każdy z ww. typów może skutkować wystąpieniem krwawienia oraz rozległego owrzodzenia.
Do możliwych przyczyn zapalenia błony śluzowej żołądka zaliczamy czynniki:
- infekcyjne – zakażenie bakterią Helicobacter pylori jest odpowiedzialne za ponad 90% zapaleń żołądka w Polsce
- toksyczne – zaliczają się do nich żółć, alkohol, niektóre leki, w szczególności niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak kwas acetylosalicylowy
- autoimmunologiczne – mówimy o nich, gdy nasze organizmy produkują przeciwciała zwalczające własną tkankę
Kamica żółciowa
Kamica pęcherzyka żółciowego (kamica żółciowa) objawia się występowaniem wewnątrz pęcherzyka żółciowego złogów, w których skład wchodzą substancje chemiczne znajdujące się w żółci.
Przy braku występowania nieprawidłowości, ww. substancje podlegają procesowi rozpuszczania, a następnie wydalane są do przewodu pokarmowego. Ponadnormatywne zagęszczenie żółci prowadzi z kolei do ich wytrącania w drogach żółciowych.
Najczęstszymi „składnikami budulcowymi” kamieni żółciowych są:
- cholesterol
- barwniki żółciowe
- jony nieorganiczne (np. wapniowe)
- białka
Możliwe jest długoletnie bezobjawowe przechodzenie tej choroby. Oznaki niepowikłanej kamicy pęcherzykowej u poszczególnych pacjentów mogą znacząco różnić się od siebie. Jednym z najczęściej występujących objawów jest kolka żółciowa: nad wyraz silny, pojawiający się nagle ból nadbrzusza, mogący rozchodzić się do prawego barku lub przestrzeni międzyłopatkowej.
Kolka żółciowa występuje u 75—80% pacjentów uskarżających się na kamicę żółciową i zwykle wynika ona z częściowego lub całkowitego zatkania kamieniem żółciowym przewodu pęcherzykowego (tj. drogi, którą żółć przedostaje się z pęcherzyka do przewodu pokarmowego).
Ból taki najczęściej występuje po obfitym, tłustym posiłku, a odczuwalny jest od kilkunastu minut do nawet kilku godzin. Symptomami towarzyszącymi mogą być z kolei: nadmierna potliwość, niepokój oraz nudności i wymioty.
Zapalenie dróg żółciowych
Mianem zapalenia dróg żółciowych określamy stan zapalny przewodów znajdujących się poza wątrobą, odpowiedzialnych za gromadzenie żółci w obrębie wątroby oraz transport żółci z wątroby do dwunastnicy. Następstwem stanu zapalnego jest stopniowa destrukcja i zwężanie się dróg żółciowych, co z kolei prowadzi do powstawania zastojów. W efekcie może to prowadzić do uszkodzenia komórek wątroby.
Zapalenie trzustki
Pomimo małych rozmiarów, trzustka stanowi niezwykle ważną częścią układu trawiennego. Ten niewielki gruczoł, zbudowany w 80% z masy pęcherzykowej, pełni funkcję egzokrynną (zewnątrzwydzielniczą): odpowiedzialny jest za produkcję oraz wyzwalanie do układu soku trzustkowego. W jego skład wchodzą enzymy trawiące makroskładniki (tj. cukry, białka i tłuszcze), a także inne składniki pokarmowe. Enzymy te transportowane są przez przewody trzustkowe do dwunastnicy, gdzie następuje ich aktywacja.
Działająca w sposób prawidłowy trzustka zabezpieczona jest pewnymi mechanizmami obronnymi. Mają one na celu stabilizację i powstrzymywanie aktywności enzymów trawiennych, tak by nie doprowadziły one do uszkodzenia tego narządu.
Zaburzenie pracy tych mechanizmów skutkować może aktywowaniem się enzymów trawiennych w komórkach pęcherzykowych trzustki, co w konsekwencji doprowadzić może do strawienia przez organizm tego narządu oraz okolicznych tkanek. Tego rodzaju uszkodzenie nazywane jest ostrym zapaleniem trzustki (OZT) i prowadzi do wystąpienia silnej reakcji zapalnej, mogącej doprowadzić nawet do uogólnionej reakcji zapalnej, a także niewydolności wielonarządowej.
Jedną z najczęstszych (ponad 50% przypadków) przyczyn rozwoju ostrego zapalenia trzustki jest nadużywanie alkoholu. Innymi możliwymi przyczynami powstania stanu zapalnego mogą być:
- wystąpienie kamicy żółciowej,
- uraz jamy brzusznej,
- nieleczona hiperlipidemia oraz towarzysząca jej nadwaga lub otyłość,
- poszczególne leki (steroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki moczopędne),
- choroby autoimmunologiczne i wirusowe,
- zakażenie glistą ludzką,
- wrodzone wady rozwojowe trzustki,
- dziedziczne mutacje genów sprzyjające aktywacji enzymów trzustkowych wewnątrz komórek pęcherzykowych.
Nasi gastrolodzy
