Czym zajmuje się ginekolog-położnik?
Ginekolog specjalizuje się w diagnostyce i leczeniu chorób układu płciowego kobiet. Ważnym elementem jego pracy jest również profilaktyka, w zakresie schorzeń układu płciowego, która pozwala uchronić pacjentki przed groźnymi dolegliwościami. Ginekolog skupia się przede wszystkim na opiece nad kobietami w okresie rozrodczym, jednak do jego gabinetu przychodzą pacjentki w każdym wieku. Wykonuje różne badania diagnostyczne (cytologia, badanie dwuręczne, ultrasonografia) oraz dobiera właściwe dla pacjentek metody antykoncepcji.
Często kobiety decydują się na wizytę u ginekologa dopiero w przypadku dolegliwości ze strony układu rozrodczego. Tymczasem wizyty w gabinecie ginekologicznym należy odbywać regularnie. Dlaczego? Po pierwsze pozwalają one na ocenę stanu zdrowia, po drugie mogą uchronić przed rozwojem groźnych dla zdrowia i życia chorób.
Nasza pierwsza wizyta u ginekologa powinna się odbyć po ukończeniu 16. roku życia lub gdy rozpoczęto współżycie. Również jeżeli planujemy rozpocząć współżycie, warto wybrać się do tego specjalisty, aby sprawdzić stan swojego zdrowia i dobrać odpowiednią formę antykoncepcji.
Do ginekologa warto się zgłosić kiedy odczuwamy dolegliwości układu rozrodczego:
- ból w podbrzuszu,
- pieczenie i świąd sromu i pochwy,
- upławy,
- bóle piersi,
- nieregularne krwawienia,
- zbyt obfite krwawienia,
- bardzo bolesne miesiączki,
- ból podczas współżycia,
- kłopoty z zajściem w ciążę.
Bagatelizowanie niektórych objawów, często bardzo łagodnych, może doprowadzić do niebezpiecznych schorzeń układu rodnego kobiety. Należą do nich:
Endometrioza
Endometrioza to przewlekłe schorzenie, polegające na występowaniu komórek endometrium poza ich właściwą lokalizacją – czyli wnętrzem macicy.
Zespół policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników to zaburzenie wydzielania hormonów, które dotyka od 5 – 21 procent kobiet między 15 a 44 rokiem życia. Większość kobiet dowiaduje się o chorobie w wieku 20‒30 lat, kiedy mają problemy z zajściem w ciążę i udają się do lekarza. Szacuje się, że nawet 15 proc. kobiet zgłaszających się z powodu tych trudności choruje na zespół policystycznych jajników.
Polipy i mięśniaki macicy
Polipy macicy najczęściej występują w łagodnej postaci. Nie należy ich jednak lekceważyć ponieważ w narządzie rodnym kobiety rozwijają się dwa rodzaje polipów: polipy szyjkowe, które mogą powstać w szyjce macicy oraz polipy endometrialne, w macicy. Często zastosowanie kuracji hormonalnej daje całkowite wyleczenie schorzenia. W innym scenariuszu lekarz może zalecić łyżeczkowanie lub histeroskopię.
Nadżerka szyjki macicy
Nadżerka rzekoma (ektopia) to najczęściej występująca nadżerka szyjki macicy u kobiet. Jest to zmiana rodzaju nabłonka części pochwowej szyjki tuż przy zewnętrznym ujściu macicy. Jest to nabłonek znacznie odróżniający się od bladoróżowego nabłonka płaskiego, silnie przekrwiony, czerwony. Ektopia jest niegroźna dla zdrowia i przeważnie nie daje żadnych objawów. Drugim, znacznie poważniejszym ubytkiem nabłonka pokrywającego ścianę macicy jest rzadziej rozpoznawalna nadżerka właściwa. Powstaje w wyniku przewlekłych stanów zapalnych lub przedrakowych.
Zapalenie przydatków
Przydatki (jajnik i jajowód) leżą po prawej i lewej stronie macicy, symetrycznie w miednicy mniejszej. Ponieważ częściowo stykają się ze sobą, to proces zapalenia w jajowodzie obejmie także jajnik.
Z jakich przyczyn dochodzi do zapalenia w jajowodzie?
Przyczyn może być wiele. Warunki sprzyjające infekcji przydatków to miesiączka, poronienie, poród i połóg, wkładki wewnątrzmaciczne. Do zapalania może dochodzić także przez krew – proces zapalny toczy się w zupełnie innym miejscu w organizmie a bakterie przemieszczają się z krwią i osiadają w jajniku.
Torbiele jajników
]Torbiel, to zamknięta jama wypełnioną płynem lub galaretowatą treścią. Torbiele jajnika są częstą patologią narządów rodnych i mogą pojawiać się u kobiet w każdym wieku. Przeważnie mamy do czynienia z tzw. torbielami czynnościowymi. Należą do nich:
- torbiele pęcherzykowate – tworzą się z pęcherzyków Graafa, które nie uległy pęknięciu podczas owulacji. Z czasem pęcherzyk wypełnia się płynem i tworzy torbiel,
- torbiele ciałka żółtego – po pęknięciu pęcherzyk Graafa przekształca się w ciałko żółta, które zanika w przypadku braku zapłodnienia. W wyniku zaburzeń hormonalnych ciałko może pozostać i utworzyć torbiel.
Torbiele te nie stanowią zagrożenia, ale należy je obserwować. Torbiele zagrażające naszemu zdrowiu, to torbiele nieczynnościowe czyli endometrialne i dermoidalne. Do zdiagnozowania rodzaju torbiela niezbędne jest odbycie wizyty ginekologicznej.
Choroby przenoszone drogą płciową
Kandydoza
Choroba wywołana przez nieszkodliwy gatunek drożdżaków zamieszkujących nasz organizm, najczęściej występujący w jamie ustnej, przewodzie pokarmowym i pochwie.
Jak dochodzi do zakażenia?
Najczęściej do zakażenia kandydozą dochodzi drogą płciową.
Jakie są objawy choroby?
Kandydoza może powodować dolegliwości umiejscowione w obrębie narządów płciowych zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
U kobiet:
- Gęste białawe upławy o konsystencji zbliżonej do twarożku i zapachu drożdży
- Świąd, zaczerwienienie w okolicach pochwy, sromu lub odbytu
- Obrzęk sromu
- Ból lub pieczenie podczas stosunku, ból podczas oddawania moczu.
U mężczyzn:
- Świąd, pieczenie i podrażnienie wewnętrznej powierzchni napletka lub żołędzi
- Zaczerwienienie lub czerwone plamki na wewnętrznej powierzchni napletka lub żołędzi
- Trudności z odciąganiem napletka
- Rzadka lub gęsta, serowata wydzielina gromadząca się pod napletkiem
- Ból podczas oddawania moczu
Rzeżączka
Rzeżączka to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie, które dobrze rozwijają się w ciepłych i wilgotnych częściach ciała, takich jak pochwa, szyjka macicy, odbyt czy gardło.
Przenoszenie?
Drogą zakażenia dwoinką rzeżączki jest pochwowy, analny lub oralny stosunek płciowy bez prezerwatywy. Do zakażenia może również dojść na skutek wspólnego używania zabawek erotycznych, dlatego przed użyciem należy każdorazowo zabezpieczać je prezerwatywą.
Jakie są objawy choroby?
U kobiet:
- Nietypowe rzadkie lub wodniste upławy o żółtym lub zielonkawym zabarwieniu
- Ból podczas oddawania moczu
- Zakażenie odbytu lub oczu
- Zakażenie gardła – którego chora może nawet nie zauważyć!
- Ból lub tkliwość w okolicy podbrzusza
- Krwawienia międzymiesiączkowe lub obfita menstruacja
U mężczyzn:
- Biały, zielonkawy lub żółty wyciek z cewki moczowej pozostawiający plamy na bieliźnie
- Ból podczas oddawania moczu
- Zakażenie odbytu lub oczu
- Zakażenie gardła – którego chory może nawet nie zauważyć!
- Ból lub tkliwość jąder
- W niektórych przypadkach stan zapalny napletka
Jak to wyleczyć?
Specjalista wenerolog wykona kilka bezbolesnych badań i zastosuje odpowiednie leczenie. Rzeżączkę we wczesnym stadium można wyleczyć, stosując kurację antybiotykową. Aby nie dopuścić do nawrotu zakażenia, leczenie należy zastosować u obojga partnerów.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, używaj prezerwatywy!
HIV
Czym jest?
HIV to wirus, który atakuje ludzki układ odpornościowy (ten układ naszego organizmu, który odpowiada za zwalczanie większości infekcji). Kiedy dojdzie do zakażenia układu odpornościowego, wirusa nie da się już zwalczyć.
Jak się przenosi?
Wirus szybko ginie poza organizmem człowieka i źle znosi zmiany temperatury oraz intensywne światło.
Dlatego do zakażenia dochodzi najczęściej na skutek wymiany płynów ustrojowych, takich jak:
- nasienie lub wydzielina pochwowa podczas pochwowego, analnego lub oralnego stosunku płciowego bez zabezpieczenia lub podczas używania tych samych zabawek erotycznych, których używa osoba zakażona wirusem HIV
- krew, podczas wspólnego używania igieł i strzykawek lub w następstwie transfuzji zakażonej krwi
- pokarm kobiecy, z którym wirus może zostać przeniesiony z matki na karmione piersią niemowlę. Matka, będąca nosicielką wirusa HIV, może także przenieść chorobę na dziecko podczas ciąży lub porodu.
Nie istnieją absolutne żadne dowody, które wskazywałyby na to, że wirusem można się zarazić, używając wspólnej toalety, szklanek lub filiżanek, chodząc na basen albo całując się.
Jak wykryć?
Jedyny sposób na to, by dowiedzieć się, czy jesteś seropozytywny (czy jesteś nosicielem wirusa HIV), to badanie krwi. Od chwili zakażenia do pojawienia się wirusa w krwioobiegu mijają zazwyczaj trzy miesiące, a nawet dłużej. Dlatego regularne badania krwi nie są wystarczającą gwarancją bezpiecznego seksu. Niektóre osoby będące od lat nosicielami wirusa HIV wyglądają i czują się świetnie, ale mimo to mogą zarażać swoich partnerów. U innych choroba szybciej daje o sobie znać.
Wirus HIV atakuje limfocyty T w ludzkiej krwi. W miarę jak ilość limfocytów T maleje, układ odpornościowy ulega wyniszczeniu. Wówczas rozwija się AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, używaj prezerwatywy!
Chlamydioza
Czym jest?
Chlamydioza atakuje zarówno mężczyzn, jak i kobiety.
Jednak u kobiet zakażenie może prowadzić do zapalenia narządów miednicy mniejszej, którego następstwem jest często bezpłodność.
Jak się przenosi?
Do zakażenia może dojść na skutek kontaktu płciowego bez zabezpieczenia z osobą zarażoną. Chory może nie być świadomy zakażenia, ponieważ w 70–80% przypadków chlamydioza przebiega bezobjawowo.
Jakie są objawy choroby?
- Częste parcie na pęcherz oraz pieczenie lub ból podczas oddawania moczu.
- U mężczyzn, skąpy, mętny wyciek z cewki moczowej, szczególnie zaraz po przebudzeniu (wyciek ten różni się od nasienia). Bolesność i obrzęk jąder.
- Nietypowe upławy z pochwy lub wyciek z cewki moczowej lub odbytu.
- U wielu osób zakażonych nie występują żadne objawy.
- U kobiet jednym z objawów może być krwawienie międzymiesiączkowe lub podczas albo po stosunku oraz ból w podbrzuszu.
Jak to wyleczyć?
Chlamydiozę leczy się antybiotykami, które może przepisać ginekolog lub lekarz ogólny.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, używaj prezerwatywy!
Kłykciny kończyste
Czym jest?
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) powoduje powstawanie brodawek o różnej lokalizacji. Jednym z ich rodzajów są kłykciny kończyste występujące w pochwie, na szyjce macicy, sromie, prąciu, w okolicach odbytu, w odbytnicy lub cewce moczowej.
Jak się przenosi?
Do zakażenia dochodzi poprzez stosunek płciowy lub dotykanie narządów płciowych objętych zmianami chorobowymi.
Kobiety zarażone wirusem HPV powinny pozostawać pod opieką ginekologa, ponieważ obecność wirusa może sprzyjać pojawieniu się komórek przedrakowych w szyjce macicy. Inne typy wirusów HPV mogą powodować raka szyjki macicy.
Regularne wykonywanie badań cytologicznych pozwala wykryć zmiany na wczesnym etapie i zapobiec rozwojowi raka szyjki macicy.
Jakie są objawy choroby?
U większości osób nie dochodzi do wystąpienia widocznych zmian, a zakażenie ustępuje samoistnie.
U niektórych osób pojawiają się widoczne objawy zakażenia w postaci niewielkich mięsistych brodawek zlokalizowanych w różnych częściach ciała. Niekiedy zakażeniu może towarzyszyć świąd lub pieczenie narządów płciowych.
Jak to wyleczyć?
Kłykciny kończyste można leczyć, jednak potrzeba wiele czasu, aby całkowicie się ich pozbyć.
Istnieje wiele dostępnych terapii, takich jak:
- Laseroterapia
- Krioterapia
- Chirurgiczne usuwanie zmian
- Leki na receptę – maści lub płyny
W każdym przypadku konieczne jest leczenie obojga partnerów.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, używaj prezerwatywy!
*Wprawdzie wirus HPV nie przenika przez prezerwatywę, jednak prezerwatywa nie zakrywa całej okolicy narządów płciowych, dlatego pomimo stosowania prezerwatywy może dojść do zakażenia skóry.
Kiła
Czym jest?
Kiła to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie rozwijające się we krwi i innych płynach ustrojowych. Choroba ta może mieć bardzo ciężki przebieg, jeśli nie zostanie wyleczona we wczesnym stadium.
Jak się przenosi?
Do zakażenia kiłą dochodzi w wyniku stosunku płciowego bez zabezpieczenia lub używania zabawek erotycznych, których używa również osoba zakażona, a także w wyniku kontaktu ze skórą z owrzodzeniami lub wysypką kiłową.
Jakie są objawy choroby?
Rozróżnia się trzy stadia rozwoju choroby:
Kiła I-rzędowa– zazwyczaj pojawia się jeden lub większa liczba wrzodów umiejscowionych w okolicy sromu, w pochwie lub na prąciu, a niekiedy również w jamie ustnej i w okolicy odbytu. Owrzodzenie występuje po upływie dwóch do trzech tygodni od kontaktu z patogenem. Utrzymuje się przez dwa do sześciu tygodni i jest silnie zakaźne.
Kiła II-rzędowa– po upływie od dwóch do sześciu miesięcy od zakażenia pojawia się uogólniona wysypka.
Mogą jej towarzyszyć objawy grypopodobne takie jak gorączka, ból głowy lub ból gardła.
Pojawiają się zmiany skórne podobne do brodawek o płaskim wierzchołku, występujące na sromie u kobiet oraz w okolicach odbytu u kobiet i mężczyzn. Oba wyżej wymienione stadia mogą również przebiegać bezobjawowo.
Skutkiem braku leczenia jest:
Kiła III-rzędowa– dochodzi do nieodwracalnych uszkodzeń serca, mózgu i innych narządów, które mogą prowadzić do zgonu.
To późne stadium choroby występuje rzadko. Dochodzi do niego po wielu latach od zakażenia, jeżeli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie.
Jak to wyleczyć?
W celu zwalczenia infekcji stosuje się antybiotykoterapię. Aby nie dopuścić do ponownego zakażenia, leczenie należy zastosować u obojga partnerów. Po przebytej chorobie konieczne mogą być regularne wizyty kontrolne.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, używaj prezerwatywy!
Zapalenie wątroby
Czym jest?
Zapalenie wątroby to choroba wątroby wywołana zakażeniem wirusowym, która może mieć bardzo różny przebieg. Przebieg zapalenia wątroby zależy od czasu trwania procesu chorobowego oraz zjadliwości wirusa.
Jak się przenosi?
Do zakażenia wirusem zapalenia wątroby może dojść podczas stosunku bez zabezpieczenia z osobą zarażoną, poprzez kontakt z zakażoną krwią, wydzieliną pochwową lub ejakulatem, albo drogą fekalno-oralną.
Jakie są objawy choroby?
Niektórzy pomimo braku objawów mogą być nosicielami wirusa, a co za tym idzie, mogą zarażać inne osoby.
Od chwili zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B do wystąpienia objawów może upłynąć od 6 do 23 tygodni.
Do głównych objawów towarzyszących zapaleniu wątroby zalicza się:
- żółtaczka – żółte zabarwienie skóry
- bóle brzucha, wymioty, nudności i wysoka gorączka
- objawy grypopodobne, ból gardła lub kaszel
- ciemna barwa moczu i jasne stolce
Jak to wyleczyć?
Niektóre formy zapalenia wątroby są uleczalne, a metody leczenia różnią się w zależności od tego, jaki typ wirusa jest przyczyną choroby.
Odpowiednie leki zaleci gastroenterolog. Leczenie może trwać od kilku do kilkunastu miesięcy w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Ponieważ wirusowe zapalenie wątroby to choroba znacznie bardziej zakaźna niż HIV czy inne choroby przenoszone drogą płciową, podczas stosunków płciowych należy szczególnie pamiętać o zabezpieczeniu.
Istnieją szczepionki na niektóre typy wirusowego zapalenia wątroby.
Istnieje wiele dostępnych terapii, takich jak:
- Laseroterapia
- Krioterapia
- Chirurgiczne usuwanie zmian
- Leki na receptę – maści lub płyny
W każdym przypadku konieczne jest leczenie obojga partnerów.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, używaj prezerwatywy!
Rzęsistkowica
Czym jest?
Rzęsistkowica, zwana trychomonadozą, to choroba wywoływana przez pasożyty bytujące w pochwie kobiet lub w cewce moczowej mężczyzn.
Jak się przenosi?
Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu płciowego bez zabezpieczenia z osobą zakażoną.
Jakie są objawy choroby?
Choroba ta częściej atakuje kobiety niż mężczyzn, ale kobiety ją przenosić, jeżeli uprawiają seks bez zabezpieczenia lub używają wspólnych zabawek erotycznych i nie myją ich po użyciu ani nie zabezpieczają ich prezerwatywą.
Nawet u połowy mężczyzn i kobiet choroba nie daje żadnych objawów przedmiotowych ani podmiotowych. Objawy przedmiotowe i podmiotowe zazwyczaj występują w ciągu miesiąca od kontaktu z pasożytem.
Do głównych objawów zalicza się:
- Rzadkie, pieniste, żółte lub zielonkawe upławy z pochwy o rybim zapachu
- Świąd lub pieczenie pochwy
- Ból podczas oddawania moczu
- U mężczyzn może występować nietypowa wydzielina z cewki moczowej lub ból prącia
Jak to wyleczyć?
Aby zwalczyć pasożyty i powstrzymać stan zapalny niezbędna jest kuracja antybiotykowa. Do zakończenia leczenia należy unikać kontaktów płciowych.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, używaj prezerwatywy!
Opryszczka
Czym jest?
Opryszczka jest infekcją wirusową, która atakuje układ nerwowy. Wywołują ją wirusy należące do tej samej rodziny co wirus ospy wietrznej, półpaśca i mononukleozy.
Jednym z typów zakażenia wirusem herpes simplex jest opryszczka narządów płciowych. Rozróżnia się 2 typy tego wirusa. Typ I najczęściej wywołuje tzw. zimno na wargach i w okolicy płatków nosa, natomiast typ II wywołuje pęcherzyki w okolicach narządów płciowych i odbytu, które mogą również przenieść się na okolicę ust.
Wirus opryszczki zagnieżdża się w ośrodkowym układzie nerwowym. Do stanów zapalnych dochodzi pod wpływem spadku odporności lub stresu.
Jak się przenosi?
- Opryszczka narządów płciowych (czyli herpes simplex) może zostać przeniesiona z okolic intymnych lub z ust na skutek:
- Oralnego, analnego lub pochwowego stosunku z partnerem, u którego występuje aktywne zakażenie wirusem opryszczki
- Dotykania ust/prącia/pochwy/odbytu zakażonego partnera, a następnie własnych ust/narządów płciowych. Choroba przenosi się również na skutek wspólnego używania zabawek erotycznych.
Jakie są objawy choroby?
U wielu osób zakażenie nie daje żadnych objawów przedmiotowych ani podmiotowych.
Opryszczka atakuje zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Mogą jej towarzyszyć niektóre lub wszystkie z następujących objawów:
- Pieczenie, swędzenie lub mrowienie w okolicy narządów płciowych lub odbytu
- Bóle ud i podudzia lub bóle pachwin, objawy grypopodobne
- Drobne pęcherze wypełnione przeźroczystym płynem, które po pęknięciu tworzą bolesne, zaczerwienione owrzodzenia – pęcherze mogą być umiejscowione wewnątrz pochwy, na szyjce macicy lub wewnątrz odbytnicy.
- Ból podczas oddawania moczu
Jak to wyleczyć?
Nie da się tego zrobić! Osoba, która została zarażona tym wirusem, już się go nie pozbędzie.
Lekarz ogólny lub ginekolog mogą jednak przepisać leki, które pozwolą powstrzymać tworzenie się zmian pęcherzykowych w aktywnej fazie choroby.
Rak szyjki macicy
Rak szyjki macicy zalicza się do nowotworów złośliwych i rozwija się w większości przypadków w konsekwencji długotrwałego zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, w szczególności zaś rakotwórczymi typami HPV16 oraz HPV18.
Inwazyjne stadium raka szyjki macicy poprzedzone jest śródnabłonkową neoplazją szyjki macicy (CIN), która nie posiada charakterystycznych objawów – o jego wykryciu decydują systematyczne, profilaktyczne badania cytologiczne.
Niewykryta i niepoddana leczeniu neoplazja może ulegać stopniowemu przekształceniu w formę inwazyjną raka, stanowiącą zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia kobiety. Stan przednowotworowy może trwać od trzech do dziesięciu lat.
Warto pamiętać, że rak szyjki macicy wykryty w początkowym stadium, czyli stadium przedinwazyjnym, jest prawie całkowicie wyleczalny. Z kolei podjęcie leczenia dopiero w stadium II daje zaledwie 50 proc. szansy na powodzenie terapii, a w rezultacie na przeżycie pacjentki. Szanse te maleją, wraz z postępowaniem stadium zaawansowania nowotworu.
Rak jajnika
Rak jajnika najczęściej występuje pod postacią raka gruczołowego, rozwój którego może przez długi czas nie dawać objawów bądź objawy o charakterze nieswoistym.
Rozróżnić można dwa typy raka jajnika, różniące się przyczynami powstania, typem wzrostu oraz rokowaniem:
- Typ I raka jajnika (występujący rzadziej): jego rozwój odbywa się na podłożu łagodnych nowotworów jajnika lub nowotworów charakteryzujących się graniczną złośliwością. Ten typ nowotworu pojawia się w postaci wyraźnego guza w jajniku, by po pewnym czasie zacząć rozprzestrzeniać się w obszarze jamy otrzewnowej. Jest to nowotwór o podłożu endometrialnym bądź śluzowym. Częściej wykrywany jest w I lub II stadium zaawansowania oraz rokuje nieznacznie lepiej niż typ II raka jajnika.
- Typ II raka jajnika (występujący częściej): jego rozwój już od samego początku ma charakter złośliwy. Rozpoznając go, rzadko można zauważyć w jajniku wyraźnego guza, natomiast choroba nowotworowa rozprzestrzenianie się choroby w jamie otrzewnowej ma charakter dynamiczny. Rozpoznanie tego typu raka następuje zwykle zbyt późno – nawet w III i IV stopniu zaawansowania nowotworu. Typ II jest w ocenie specjalistów często źle zróżnicowanym rakiem surowiczym. Jego rokowania są zazwyczaj złe.
