Endometrioza to choroba, która wciąż znajduje się nisko w świadomości społecznej, choroba trudna, wstydliwa i wciąż trudna w diagnozie. Choroba, która zmienia życie kobiet i utrudnia ich funkcjonowanie w społeczeństwie. Co trzeba wiedzieć, by je wspierać i przełamywać tematy tabu? I jak z zagadnieniem radzi sobie współczesna medycyna?
Endometrioza – podstępna choroba kobiet
W Polsce na endometriozę choruje około 10% miesiączkujących kobiet, a liczebność ta zwiększa się nawet do 50%, biorąc pod uwagę pacjentki borykające się z problemem niepłodności. Schorzenie to polega na wszczepieniu się struktur błony śluzowej macicy poza jej jamę. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że za początek i rozwój endometriozy odpowiada „wadliwy“ układ autoimmunologiczny.
„Większość specjalistów winą za powstawanie ognisk endometrium obarcza gospodarkę hormonalną kobiet. Podczas wahań hormonalnych w czasie menstruacji, ogniska endometriozy reagują w taki sam sposób, jakby nadal znajdowały się w macicy. Cyklicznie rosną i złuszczają się, powodując wzrost krwawienia, stany zapalne i silne bóle w okolicach podbrzusza.”(1)
Do najbardziej podstawowych objawów zaliczamy bóle miednicy mniejszej, wyjątkowo bolesne miesiączki, ból podczas współżycia oraz problemy z zajściem w ciążę. Jednak endometrioza jest również chorobą, która uprzykrza codzienne funkcjonowanie, głównie przez trudny do zniesienia ból. Kobiety odczuwają go m.in. nad spojeniem łonowym i w okolicach odbytnicy.
„Przeprowadzając badania dowiedziono, że objawy choroby mogą ingerować we wszystkie sfery życia uniemożliwiając zaspokojenie wielu ważnych dla kobiet potrzeb. 54% badanych odczuwało niepokój, frustracje i osamotnienie. 14% miało problemy z zajściem w ciążę, a 44% nie posiadało własnego potomstwa. 94% odczuwało silne bóle w czasie miesiączki, natomiast 64% również poza menstruacją. Tylko 15 spośród 150 kobiet zadeklarowało, że nie używało środków przeciwbólowych. Dowodzi to, że ból jest dominującym objawem tej choroby i negatywnie wpływa na jakość życia chorych kobiet” – czytamy w pracy „Endometrioza a jakość życia“. (2)
Szacuje się, że na świecie z endometriozą boryka się około 200 mln kobiet, a pierwsza diagnostyka tego schorzenia powstała w latach 30. XX wieku. Pomimo tak wielu lat badań, endometrioza nadal pozostaje chorobą zagadkową i trudną w leczeniu.
Problemy ze zdiagnozowaniem endometriozy
Niestety, wciąż wiele pacjentek czeka latami, zanim udaje się wykryć, co stoi za bólami w trakcie okresu lub problemem z zajściem w ciążę. Choroba rozwija się powoli, jej przebieg nie zawsze jest taki sam, u niektórych pacjentek w ogóle nie występują objawy. Niejednokrotnie kobiety uskarżają się po prostu na złe samopoczucie, które utrudnia im funkcjonowanie w społeczeństwie. Czasem objawy endometriozy wskazują na inne schorzenia, na przykład zespół jelita drażliwego (pacjentki cierpią na skórcze jelit, bóle brzucha i odbytu, ból w trakcie wypróżniania).
„Wykazano, że nawet u 65 % kobiet z błędnie postawioną wstępną diagnozą opóźnienie ostatecznego rozpoznania przekracza 8 lat.”(3)
Niewykryta endometrioza i związany z nią poważny dyskomfort ma również wpływ na zdrowie psychiczne. Kobiety zmagające się z bólem i złym samopoczuciem słabo sypiają, są rozdrażnione, a w czasie szczególnie intensywnego bólu nie są w stanie podjąć żadnych aktywności.
Jak leczyć endometriozę?
Podstawą będzie oczywiście trafna diagnoza. Nie chodzi tu jednak wyłącznie o kontakt z lekarzem pierwszego kontaktu. Potwierdzeniem diagnozy będzie zabieg laparoskopowy, który należy do dosyć kosztownych. Kolejnym krokiem będą najczęściej zachowawcze leczenie zespołu bólowego. Pacjentki, którym to nie może, mogą zostać poddane operacji.
Pierwsza grupa kobiet, która będzie przyjmować leki przeciwbólowe, neuromodulujące i inne, powinna również dbać o odpowiednią dietę, aktywność fizyczną (zwłaszcza rozluźniające ćwiczenia oddechowe), a także psychoterapię, która pozwala lepiej radzić sobie z chorobą. Ginekolog koordynujący leczenie może współpracować z szeregiem innych specjalistów, m.in. chirurgiem, neurologiem, czy urologiem. Pacjentka powinna mieć również dostęp do dietetyka, psychologa i fizjoterapeuty.
Inaczej podchodzi się do pacjentek, u których głównym celem jest poprawa płodności. Tu (po prawidłowej diagnostyce) wykonuje się operację, dzięki której usunięte zostają ogniska endometriozy.
„Po leczeniu operacyjnym szanse na spontaniczne zajście w ciążę mogą dochodzić nawet do 80% w okresie 3 lat.” (4)
Nad endometriozą wciąż prowadzi się specjalistyczne badania, których celem jest ustalenie jak najszybszej i najskuteczniejszej diagnostyki.
Jak wspierać osobę chorującą na endometriozę?
Nieoceniona będzie empatia. Kobiety walczące z tym podstępnym schorzeniem doświadczają często tak silnego bólu, że prowadzi on do omdleń. Zwłaszcza w czasie menstruacji dobrze zapewnić bliskiej osobie spokój, wyręczyć ją w obowiązkach, służyć pomocą i rozmową. Bardzo ważna jest komunikacja z partnerem. Zwłaszcza, że endometrioza może powodować obniżenie libido i pogorszenie satysfakcji z pożycia seksualnego. Rozmowa i wspólne pracowanie nad problemami będzie cenne. Trzeba również wesprzeć kobietę w poszukiwaniu odpowiedniego leczenia. Czasem postawienie diagnozy może pochłonąć sporo czasu.
Źródła:
(1), (2) Mieczysława Irena Wyderka, Dorota Zalewska, Ewa Szeląg, Endometrioza a jakość życia, „Pielęgniarstwo polskie“, UM w Poznaniu.
(3), (4) Ośrodek kompleksowego leczenia endometriozy jako odpowiedź na problemy zdrowotne szczególnej grupy pacjentek, „Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio”, 3(43)2020.
Zapraszamy na wizytę pod kątem badania endometriozy w Centrum Medycznym Innova-Med Warszawa Ursynów
Proszę wybrać specjalizację, lekarza i rodzaj wizyty